Czy wiesz, że Pacanów…..

Czy wiesz, że Pacanów należy do najstarszych miejscowości w Polsce. Historia tej miejscowości położonej w powiecie buskim, w gminie Pacanów, w województwie świętokrzyskim sięga państwa Wiślan. W 874 r. książe wielkomorawski Świętopełek I przyłączył kraj Wiślan do swojego państwa. Najstarszy dokument potwierdzający istnienie osady Pacanów pochodzi z lat 1110 – 1117 jest to akt erekcji kościoła św. Marcina.

Pierwsze prawa miejskie Pacanów otrzymał od króla Bolesława Wstydliwego w 1265 r. Prawa te były wielokrotnie potwierdzane przez królów polskich. I tak, w 1279 r. zostały te prawa odnowione po raz pierwszy, następnie w 1433 r. przez króla Władysława Jagiełłę, a w 1448 r. przez króla Kazimierza Jagiellończyka. W 1603 r. król Zygmunt III Waza potwierdza prawa miejskie dla Pacanowa. Prawa miejskie Pacanów utrzymał do 1869 r. W zasadzie dynamiczny rozwój Pacanowa rozpoczął się już od XIII w., a przyczyniły się do tego ożywione stosunki handlowe z Krakowem i innymi pobliskimi miejscowościami i ta dobra koniunktura utrzymywała się aż do 1657 r., kiedy to wojska księcia Jerzego Rakoczego zniszczyły i splądrowały  miasto.  Po kongresie  wiedeńskim 1815 r.

Pacanów został włączony do Królestwa Polskiego. Na uwagę zasługuje fakt, że w 1928 r. liczba mieszkańców Pacanowa wynosiła 2500 osób i była dwukrotnie wyższa niż obecnie, tj. około 1200 mieszkańców. Niewątpliwie jedną z wielu przyczyn ale zapewne najważniejszą były niszczycielskie działania okupanta podczas II wojny światowej. Już pierwszego września 1939 r. na tę miejscowość spadły dwie bomby. Ponadto podczas kampanii wrześniowej Pacanów znalazł się na szlaku bojowym Armii Kraków i 23 Śląskiej Dywizji Piechoty. Okrutne represje okupant stosował zarówno do ludności polskiej jak i żydowskiej. W listopadzie 1942 r.

Niemcy deportowali pacanowskich Żydów do obozów koncentracyjnych. Podczas wojny w Pacanowie istniał ruch oporu i tajne nauczanie dla młodzieży, która przed wojną uczęszczała do szkół. W 1943 r. za działalność konspiracyjną gestapo rozstrzelało czterech zakładników oraz por. Michała Janasa komendanta Placówki ZWZ AK, natomiast  Oświęcimiu  zginął naczelnik poczty OSP Franciszek Kozierski. W sierpniu 1944 r. po niemieckim ostrzale spalony został kościół św Marcina. 

Zabytki Pacanowa   

Kościół św. Marcina, który przez papieża Benedykta XVI w dniu 19 sierpnia 2008 r. został podniesiony do rangi Bazyliki Mniejszej, istnieje w Pacanowie od ponad 900 lat. Świątynia była wielokrotnie niszczona i palona, a przy jej odbudowie dokonywano gruntowych przeróbek.

Pierwszy kościół w Pacanowie został zbudowany w średniowieczu w XII wieku w stylu romańskim. Obecna bryła architektoniczna kościoła św. Marcina pochodzi z XVIII wieku, podczas jej odbudowy została zachowana część murów kościoła starszego, gotyckiego pochodzącego z 1420 r.

                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                Największe zniszczenia świątynia odniosła podczas najazdu szwedzkiego w XVII wieku. Po tych wydarzeniach została całkowicie przebudowana w stylu barokowym, kościół został znacznie powiększony poprzez dobudowanie kaplicy św. Anny i kaplicy Pana Jezusa. Następna przebudowa kościoła św. Marcina miała miejsce w XVIII wieku, podczas której z kaplicy św. Anny utworzono nawę boczną, a w ścianie frontowej dobudowano wieżę, na której znajdują się dwa dzwony „Maria” i „Marcin”. Warto odwiedzić Pacanów w święta Bożego Narodzenia wtedy można usłyszeć kolędy z zainstalowanych mechanizmów wygrywających na dzwonach lub  w każdy dzień tygodnia turyści mogą usłyszeć „Barkę” wzywającą na Anioł Pański.

Autor opracowania: Alicja Muszyńska

Więcej informacji o Pacanowie na  1/www.pacanow.pl

2/ pl.wikipedia.org/wiki/Bazylika_św.Marcina_w_Pacanowie

3/www.polskaniezwykła.pl/web/place/15514,pacanow-kosciol-sw–marcina